А.Саруул: ''Ногоороогvй'' Д.Энхбат ногоон намын ''амыг барьсан''

А.Саруул: ''Ногоороогvй'' Д.Энхбат ногоон намын ''амыг барьсан''

Байгаль орчны 11 хөдөлгөөн нэгдээд тэмцэнэ. Бензинд нь ус хийгээд ч болов бvхий л аргаар тэмцэнэ

"Vндэсний ногоон хөдөлгөөн"-ий тэргvvн, доктор А.Саруултай ярилцлаа.

-Эдийн засгийн хямралын vед олон хvн өлсөж байна. Ийм vед газар доорхи алтаа олборлож, хямралаас гарах төлөвлөгөөг эсэргvvцээд байгаагийн шалтгаан юу вэ?
-"Ногоон" хөдөлгөөн "Алт" хөтөлбөрийн эсрэг байр сууртай байна. Монгол Улс Африкийн ядуу буурай орнуудтай адилхан болчихсон. Монголын алт цөөн хэдэн алтны компаниин эздийн хөрөнгө болчихсон. Монгол Улс 1996 оноос хойш алтаа олон жил олборлолоо. Ард тvмэнд юу ч нялзаагvй. Олборлохоос өмнө ямар байсан, тэр хэвээрээ л байна. Хямралын тухайд Америкийн 1931 оны хямралтай харьцуулж байгаа. Гэтэл тэр vеийн хямрал одоогийнхоос өөр. Хvмvvс тэр vеийг бодвол хуримтлалтай, хадгаламжтай болсон. Гэтэл Монголд эсрэгээрээ цөөнх нь хадгаламжтай, ихэнх нь хадгаламж байтугай орлого олдоггvй, халамжаар амьдардаг. Өнөөдөр "Алт" хөтөлбөрийн vр дvн гэх юм юу ч алга. Дээрээс нь дархан цаазтай газраа сөнөөгөөд эхэлвэл хямрал дуусахад манайд юу ч vлдэхгvй шvv дээ. Байгаль нь ч vлдэхгvй, байгалиа дагаад бидний амьдрах орчин ч байхгvй болно.

-Олон жилийн хугацаанд олборлосон олон арван тонн алтны vр өгөөж байгаа байлгvй дээ?
-Зөндөө олон алтны уурхай байгаа ч тэдний vр ашгийг тооцоолж гаргаагvй. Манай улсын хөгжилд алт ямар хувь оруулсан бэ гэсэн тооцоо олдохгvй байна. Ямар их гарз хохирол амсаж байж "алт" хөтөлбөрийг хэрэгжvvлсэн тооцоо ч бас л алга. Стратегийн тооцоонд орох газраа тооцоолоогvй мөртлөө дархан цаазтай газар руу орох юм гэнэ. Энэ асуудал хуулийн төсөл болох цагт УИХ-ын гишvvд өөрсдөө алтны уурхайтай болохоор батлагдах нь тодорхой. Бидэнд буюу нийгэмд ашиг нь унахгvй.

-Тухайлбал, ямар дархан цаазтай газрууд байна вэ?
-Өмнөговийн Ханбогд. Тусгай хамгаалалтыг нь цуцлаад алтыг нь ухъя гэж эртнээс яригдаж байсан. Өнөөдөр хямралыг давах нэрээр бөөн далим. 2000 оноос хойш нэр бvхий УИХ-ын гишvvн ярьж байгаа юм билээ. Хямралын нэрийг барьж дархан цаазтай газраа ухъя гэдэг нь зvгээр л шалтгаан. Хямралыг далимдуулахаа больсон нь дээр.

Эдиин засаг нь хямарчихсан, сан хөмрөг нь хоосон байгаа өнөө vед газар доор байгаа баялгаасаа ашиглах нь юу нь буруу гэж. Дархан цаазат газар ч гэсэн ард тvмний өмч биш гэж vv?
-Хямралыг даван туулахад 1.5 триллион төгрөг хэрэгтэй гэж байгаа. Vvнийг алтанд шилжvvлэхэд 40 тонн гаруй алт болох юм. Гадаадаас гуйхын оронд хөрсөнд байгаа баялгаа ашиглая гэж байгаа. Долларын ханшнаас болж vнэ өсөж байгаа нөхцөлд алт тушаавал төгрөгийн ханш өснө. Тэтгэвэр тэтгэмж, халамжийн тэтгэвэрээ тавихад алт хэрэгтэй байна гээд байгаа. Өмнө нь олборлосон 40 тонн алтаараа яагаад сэхээгvй юм бэ. Заавал дархан цаазат газарт олборлолт хийх шаардлага байхгvй. Дархлагдаагvй газруудад алт байж л байгаа. Манай хөдөлгөөнийхний хоёр жилийн өмнөөс тавьж байгаа гол шаардлага "Алт" хөтөлбөрөө зогсоогоод vр ашгийг нь тооцох. Уул уурхайн ил тод байдлын судалгаанаас харахад алтны компаниуд ямар хэмжээний татвар төлдөг нь ил биш байдаг. "Эрэл" компани л гэхэд Өвөрхангай аймгийн Уянга суманд олборлолт явуулаад ганцхан ширхэг телевиз өгсөн гэж "Уул уурхайн олборлолтын ил тод байдал"-ын судалгаанд бичсэн байсан. Ямар ч хvн зээл аваад ямар нэгэн ажил хийсэн байлаа гэхэд vр ашгаа тооцдог. Гэтэл "Алт" хөтөлбөр ямар ч тооцоогvй явж байгаа.

-Манай улс зэс, алт, ноолуураас өөр мөнгө олох боломж байхгvй юм биш vv. Одоо зэс, ноолуурын vнэ буурчихаад байна. Харин алтны vнэ өссөн. Тэгэхээр алтаа зарахгvй бол бид өөрөөр яаж амьдрах юм бэ?
-Эдийн засгийн буруу бодлогын харгай. Дандаа тvvхий эд гаргадаг. Яагаад бvтээгдэхvvн гаргадаггvй юм бэ. Хууль байгаа боловч алтаа Монголбанкинд тушаадаггvй. "Бороо гоулд" алтыг гадагш нь зөөчихсөн сонгодог жишээ байна. "Алт" хөтөлбөрөө учиртай хийж, хэрэгжvvлэх хэрэгтэй. Хямрал дуусахад ой, гол устайгаа алтаа тавиад туучих уу. Хятад улсыг жишээ татахад алтаа олон жил олборлочихоод дараа нь нөхөн сэргээлтэд нь алтнаас олсон ашгаасаа илvv мөнгө зарцуулах асуудалтай тулгараад байгаа. Манайх угаасаа цөлжиж байгаа дээрээс нь алтаа ухаад бvр усгvй болж байна. Оюу толгойнхон "Усны дөрөвний нэг хувийг нь олборлолтод зориулна" гэж байсан. Хvний цуснаас дөрөвний нэгийг нь авчихвал vхнэ. Тэгэхээр хямралтай байлаа гээд алтаа ухаад байгаль экилогио сvйтгэчих юм бол дараа нь бид яах юм бэ. Vхнэ биз дээ.

-Тэгээд яавал дээр вэ?
-Өөр олон боломж байна. Хоёр толгойг яахаараа зуузай холбож ашиглах ёстой юм бэ. Ашигт малтмалын vнэ цаашдаа өсөх нь гарцаагvй. Нэгийг нь ашиглаж хөрөнгө босгоод нөгөөг нь дараа нь олборлож болно шvv дээ.

-Хямралын vед арга хэмжээ авахгvй бол төр иргэдийнхээ өмнө хариуцлага хvлээнэ. Харин иргэний хөдөлгөөнvvд хариуцлага хvлээхгvй. Өмнө нь та бvхэн "Айвенхоу Майнз"-ынхныг баахан эсэргvvцсэн. Одоо бас л эсэргvvцсээр байна?
-Өмнө нь Оюу толгойн ашгийн хоёрхон хувь нь монголын ард тvмэнд хvртээлтэй байсан. "Айвенхоу Майнз"-ынхныг жагсаал хийж байхад хэн хэн оролцсоныг сонирхоход Ерөнхий сайд байсан М.Энхсайханы охин, социализмын vед сайд байсан Содном гуайн охин гэх мэт хvмvvс байсан. Тэгэхээр ямар хvмvvс энэ компанийн хувьцааг эзэмших гээд тэмцээд байгаа нь тодорхой. Тухайн vед тогтвортой байдлын гэрээ байгуулчихсан бол Оюутолгойгоос "Бороо гоулд" шиг юу ч vлдэхгvй байсан. Иргэний хөдөлгөөнvvд ашигт малтмалаа Монголдоо авч vлдэхийн төлөө тэмцэж байна. Тогтвортой байдлын гэрээг ил тод биш, хуйвалдааны аргаар явуулсан учраас иргэний хөдөлгөөнvvд боссон. Филиппиний жишээ гэхэд алтыг нь ухаад цөлжсөн газрууд их бий. Нутгийн ард тvмнийг хөөчихсөн. Энэ улс манайхтай адилхан хуультай, яг манайх шиг механизмаар явсан байдаг.

-Монгол Улс буруу замаар будаа тээхээс өөр зам байхгvй гэж vv?
-Дэлхийн банк Олон улсын валютын сантай хамтран Африкийн 31 улсын ашигт малтмалын гэрээг уул, уурхайн том компаниудад ашигтайгаар хийлгэж байсан. Одоо Африкийн эдгээр орнууд ядуугийн туйл болсон. Барьцаанд авах хөрөнгөгvйгээр, татварын хөнгөлөлттэйгээр эльдорадо буюу "Алтны диваажин" нөхцөл бvрдvvлж, уул уурхайн томоохон компаниудыг оруулдаг. Олон улсын валютын сангийн нөөцөд олон тн алт дараастай байдаг. Даяаршлын эсрэг хөдөлгөөнvvд энэ асуудал дээр анхаарал хандуулж байгаа. Авлигатай төр, хууль бус сонгуулийг хvлээн зөвшөөрдөг учраас Дэлхийн банк, ОУВС ашигт малтмалын тогтвортой байдлын гэрээг мөн зөвшөөрч байгаа.

-Дэлхийн банк, ОУВС-гvйгээр өөрсдөө шийдэх боломж бий юу?
-Тэд манай Уул уурхайн ассоциаци маягийн нөхдийг маш их мөнгөөр ивээн тэтгэдэг. Засгийн газарт маш их мөнгө "хараар" өгдөг. Газрын хэвлийн баялаг нь ард тvмний өмч гээд Vндсэн хуульд заасан. Уул уурхайн ассоциаци Ашигт малтмалын тухай хуулиа лиценз эзэмшиж байгаа хvн тухайн баялгийн эзэн гээд өөрчилчихсөн. Одоо Оюу толгойн тогтвортой байдлын гэрээг Vндсэн хуультайгаа зөрчилдсөн хуулиар байгуулах гэж байна.

-Хоёр толгойн гэрээ монголчуудад хөгжил авчирна гэж яриад байгаа шvv дээ?
-Зөрчилтөй хуультай ийм нөхцөлд тогтвортой байдлын гэрээ байгуулбал баялгаас юу ч vлдэхгvй . Хоёр толгойгоос юу ч vлдэхгvй. Яагаад заавал хоёр толгой зуузай холбох ёстой гэж. Хоёр толгойн гэрээний vйл ажиллагаа ил тод болоогvй. Азийн сангийн судалгааны дvн худлаа гарсан. Бvх зvйл ил тод байх ёстой. Хоёр талдаа ашигтай байхын тулд шvv дээ. Бvхнийг нууцлаад байгаа нь сонин санагддаг. Уг нь Монгол Улсын хөгжлийн гараанд уул уурхайн ашиг нөлөөтэй.

-Хоёр толгойн гэрээ батлагдах нь тодорхой боллоо. Дархан цаазтай газруудыг ашиглах шийдвэр гарвал иргэний хөдөлгөөнvvд яах вэ?
-Байгаль орчныг хамгаалах чиглэлээр vйл ажил¬лагаа явуулдаг 11 хөдөлгөөн дээрх шийдвэрийн эсрэг хамтран тэмцэнэ. "Монгол газар"-ын Ц.Мянганбаяр Дархадын хотгорыг сэндийчих гэж байна. Олборлохоосоо өмнө эхлээд нинжа нарыг явуулдаг. Яагаад Мянганбаяр Дархадын хотгорыг олборлох сургаар Ерөнхий сайд С.Баяр дархан цаазтай газраа олборлоё гэдэг санаачилга гаргадаг билээ. Эндээс алтны мафийн сvлжээ байна гэсэн хардлага төрж байна. Мянганбаярыг дэмжих бодлогыг Засгийн газар явуулж байна. УИХ-ын дээр Засгийн газар, Засгийн газрын дээр Мянганбаяр гарчихсан байна. 11 хөдөлгөөн нэгдээд ашиглалт явуулах гэж буй газар нутагт нь очиж олборлуулахгvйн төлөө бvхий л аргаар тэмцэнэ. Техникийг нь эвдэх, бензинд нь ус хийх гэх мэт бvхий л аргыг хэрэглэнэ. Хөвсгөлийнхөн амжилттай тэмцсэн туршлага бий.

-Тэмцэнэ гээд байдаг. Гэтэл долдугаар сарын 1-нд чулуу шидсэн хэргээр олон хvн ял авсан. Ийм арга сонговол эрсдэлтэй биш vv?
-Эрсдэл байгаа. Гэхдээ өөр арга алга.

-11 хөдөлгөөн УИХ-д албан ёсоор төлөөлөлгvй. Харин Ногоон намын дарга Д.Энхбат УИХ-д сонгогдсон. Тэр хvн та нарын яриад байгаа "Ногоон хөдөлгөөн"-ий байр суурийг илэрхийлэхгvй байгаа юм уу?
-"Алт" хөтөлбөрийн vеэр Ногоон нам дуугvй байсан нь буруу. Одоо дөнгөж экологийн тухай ярьж эхэлж байхад Д.Энхбат Ногоон намыг дуугvй болгох vvрэг хvлээн орж ирээд амыг нь барьчихлаа. Энэ хvн Ногоон намын дарга. Намын төлөөллийн ажлаа хийхгvй байгаа. Ерөнхий сайд С.Баярыг дархан цаазат газарт алт олборлоё гэхэд ямар ч байр суурь илэрхийлээгvй. Энэ нь Ногоон намын дарга Д.Энхбат "Ногоороогvй"-г баталж байна. Экологийн тухай буюу "ногоон" зvйл ярьдаг хvнийг тэр эсэргvvцдэг хvн.

-Тэгвэл тэр яаж яваад Ногоон намын дарга болчихов?
-Д.Энхбатыг МАХН-ын даалгавраар Ногоон намын дарга болсон гэж "ногоонтнууд" vздэг. Одоогийн Ногоон нам "ногоонтны" нам биш болсон. Ногоон намд орж ирсэн тvvх нь их "хошин". Арга барилыг нь мэддэггvй хvмvvс Д.Энхбатыг шvтэн бишрэхээр дvртэй. Гэхдээ ажил, ам хоёр нь зөрдөг хvн. Ногоон нам намын гишvvнээр хоёр гурван жил явсан хvнээр даргаа сонгох байсан. Гэтэл Д.Энхбат намын даргын сонгуулийн өмнөх орой нь буюу өнгөрсөн оны дөрвөн сард намын батлах авсан. Энэ vеэр Их хурал хуралдахад өөрийн талын хэдэн хvнээ гap өргvvлээд дарга болсон. Одоо Ногоон нам хувийн нам, хувийн компани болсон. Бага хурлаараа өөрийнх нь тухай шvvмжилсэн хvнийг Д.Энхбат намаас хөөдөг жишиг тогтсон. Ногоон нам энэ хvний улс төрд орох шат, тvvний хувийн Датакомын салбар болоод байгаа.

-Та Ногоон намд ямар албан тушаал хашдаг вэ?
-Би ногоон намын Бага хурлын гишvvн. Гэхдээ Д.Энхбатаас "намаас хөөнө" гэсэн сануулга авчихсан байгаа.

- Д.Энхбат ногоонтны vзэл санааг олонд таниулж, хvмvvст хvргэхийг гол зорилгоо болгоно гэдэг шvv дээ?
-Д.Энхбатыг Ногоон намын дарга болсноос хойш экологийн маш олон асуудлууд яригдсан. Энэ хvн vзэл бодлоо нэг ч удаа илэрхийлээгvй. Байгаль хамгаалах асуудлаар нэг ч асуудал хөндөөгvй, хэвлэл мэдээллээр байр сууриа илэрхийлээгvй. Ногоон гэдэг экологийн нам гэсэн ойлголт. Гэтэл мань хvн ногоон гэдгийг "залуу бvсгvй" гэсэн vг гэж тайбарласан байдаг. Д.Энхбат улс төрд орж тодрох гэтэл МАХН, АН хоёрт орон зай байгаагvй. Иргэний холбоо байгуулаад иргэний хөдөлгөөнөөр "занимаальдах" гэтэл О.Магнай, Ж.Батзандан хоёр өрсчихсөн. Ингээд тvvнийг улс төрд ороход нам хэрэгтэй болсон. Ногоон намын vзэл баримтлал экологийн асуудал өнөөдөр яригдаад, анхаарлын төвд ороод ирэхээр энэ намыг сонгож, улс төрийн карьер хийн УИХ-ын гишvvн болсон.

- Д.Энхбатыг сонгогчид нь сонгосон?
-УИХ-д сонгогдоогvй гэсэн яриа байдаг. Дахин тоолуулах хэрэгтэй. С.Оюун ч сонгогдоогvй. С.Оюун, Д.Энхбат хоёрыг С.Баяр оруулж ирсэн.

-Яаж?
-Сонгуулийн луйвар л байхгvй юу.

-Долдугаар сарын 1-ний vймээнийг өдөөн турхирсан хэргээр О.Магнай, Ж.Батзандан, Б.Жаргалсайхан нарт эрvvгийн хэрэг vvсгэсэн. Тэдэнтэй адил vг хэлээд зогсож байсан Д.Энхбат хариуцлага хvлээхгvй байгааг юу гэж vзэж байна вэ?
-Миний сонссоноор О.Магнай сонгуулийн дараа сонгуулийн штабынхантайгаа салхинд гарах гээд явж байхад Д. Энхбат дуудуулаад "Бvх ажилтнуудаа аваад ир" гэсэн байдаг. О.Магнай эхэнд нь, Ж.Батзандан, Д.Энхбат хоёр арай сvvлд очсон. Гэхдээ тэд vймээнийг зохион байгуулах гэж очоогvй. Зөвхөн сонгууль будилаантай болсныг эрх баригчдад хэлэх гэж очсон. Би тэр өдөр талбай дээр очсон юм. Гэтэл Д.Энхбат Ардчилсан намыг муулаад зогсож байсан. Уг нь Ардчилсан нам, Иргэний эвсэл хоёулаа сонгуулийн будилааны хохирогч байсан. Адилхан хохирогч Ардчилсан намыг муулаад зогсож байсан нь гайхал төрvvлж байсан.

-Ногоон намаас Ерөнхийлөгчид нэр дэвшvvлэх эрхтэй. Хэнийг дэвшvvлэх вэ?
-Ногоон намын шийдвэр гаргагч байгууллага болох Бага хурал 21 гишvvнтэй. Vvний 11 нь Д.Энхбатын өөрийнх нь тойрон хvрээлэгч нар байдаг. Тэгэхээр ногоон гэрлээр өөрийгөө дэвшvvлнэ гэсэн vг.

-Танай намаас тэмцэгч Г.Баасанг нэр дэвшvvлж магадгvй гэсэн яриа гарсан?
-Тийм зvйл яригдаагvй. Ногоон намын хуучин гишvvд О.Бум-Ялагчийг дэвшvvлье гэсэн байр суурьтай байгаа.

- Ногоон нам байгуулагдаад хэдэн жил болж байна вэ. Та энэ намд хэдэн онд элссэн бэ. Хийж бvтээсэн дорвитой vйл ажиллагаанаасаа нэрлэвэл?
-Байгаль орчны тухай 34 хуулиас 24-ийг нь боловсруулалцсан. Vндсэн хуульд Эрvvл, аюулгvй орчинд аж төрөх ёстой гэдэг өгvvлбэрийг оруулсан 20 жилийн тvvхтэй нам. Ерээд онд ногоон нам тухайн цаг vеэсээ тvрvvлээд байгуулагдсан. Энэ vед экологийн ухамсар төлөвшөөгvй байсан. Ногоон намын олон гишvvн Ардчилсан нам, Иргэний Зориг намд элссэн. Би 2006 онд Ногоон намын гишvvн болсон.

-Ногоон хөдөлгөөний тухай мэдээллийг хаанаас авах вэ?
-Манай байгууллагын блог www.mongolia-greens.blogspot.com гэсэн хаягтай.

-Одоо ямар vйл ажиллагаа явуулж байна вэ?
-Гадаад харилцаагаа сайжруулах чиглэлээр нэлээд vйл ажиллагаа явуулж байна. Ашигт малтмалын олборлолтоос болж химийн хорт бодист хордсон хvмvvсийн эрх ашгийг хамгаалах чиглэлээр нэлээд дорвитой vйл ажиллагаа явуулах гэж байна.

-Та УИХ-д өөрийн гэсэн төлөөлөлтэй байсан бол ямар хуулийн төсөл боловсруулах байсан бэ?
-Монгол Улсын ой модны нөөц газар нутгийн долоон хувь гэдэг байсан бол одоо сансраас харахад гурван хувь болсон. Хамгийн тvрvvнд мод огтлох, ашиглахыг 50 жил хориглох хуулийн төсөл боловсруулна. Өөр янз бvрийн санаа олон бий. Агаарын бохирдлыг гамшгийг манай хөдөлгөөн анх зарласан. Химийн хорыг хилээр оруулахаа больё гэсэн санал Хятадын талд тавьж байв. Хятадыг хvнсний ногоо импортлохыг хориглосон. Энэ талаар Хятадад санал тавихад танай улс энэ тухай санал гаргаагvй гэх жишээтэй.

-Байгаль орчны намны дэргэд тэднийг хянах болон бусад чиглэлээр vйл ажиллагаа явуулдаг Төрийн бус байгууллагууд байгуулагдаж, яамнаас санхvvжин vйл ажиллага явуулж байгаа гэсэн. Vvнд танай байгууллага оролцдог уу?
-Иргэний зөвлөл гэсэн vг С.Баярын Засгийн газрын vед "моод" болсон. МАХН сөрөг жижиг намуудад өөрсдийн хvнээ тавилаа. Vvн шиг ТББ нэртэй саармагжуулах байгууллага өөрсдөө байгуулдаг болсон. Төрийн албан хаагчид өөрсдөө ТББ байгуулчихаадтөрөөс мөнгө сааж байна шvv дээ.

Б.Жавзансvрэн

Зочин
ЗӨВ ЗYЙЛИЙН ТУХАЙ ЯРЬСАН БАЙНА. ЯДАРЛАА ГЭЭД ШАЛАА ХУУЛААД, УНИА ХУГАЛААД ТYЛДЭГ ТИЙМ ХYМYYСИЙН YР САД БИШ ШYY ДЭЭ, БИД. ШАЛТАГ ГАРАХААР НЬ ШААНСЫГ АШИГЛААД ДАРХАН ГАЗАР РУУГАА ДАЙРЧ МӨНГӨ ОЛОХ ГЭСЭН ХYМYYСИЙН ХӨГИЙН ОВ МЭХ. ТЭРТЭЙ ТЭРГYЙ УИХ БАЙГАА ХYМYYСТ МОНГОЛ ЯМАР ХАМААТАЙ ЮМ БЭ? YР ХYYХЭД НЬ ГАДААДАД БАЙГАА, МӨНГӨӨ ГАРГАЧИХСАН. ЭНД БИШ, ТЭНД АМЬДРАХААС ХОЙШ...

[ Хариулах ]

Зочин
Ene huuhen ovoo duvchignedeg gar yum aa. Harin ch Enkhbatiig Nogoon namd orsnoos hoish tiim nam baidag gej medej avsiishd. Ene huuhen Nogoon namd baisnaar yu hiisen be, medehgui l yum bna. Harin ch mongoor jagsdag garuud baisan yum bishuu? Bas, hereldej temtselddeg ni Mongol ulamjlal gej bodohod, ug ni ene huuhend huuli sanaachlaad "nogooroogui" Enkhbataaraa damjuulaad UIH-d oruulah bolomj baigaa haragdah yum. Hamtarch ajillahgui boltloo gomdson geheer ajlaasaa iluu huviin setgel hodlolooroo yavdag huuhen yum baih daa, za buu med. Yamar ch baisan neg l gomdchihood uilaad baigaa huuhedtei adilhan haragdaj baina. Harin shaltag ni uzel bodol bish, yamar negen chiher l bololtoi yum.

[ Хариулах ]

Зочин
Мэдрэлгvй байсан байна да та тэнэг, Энхбат ёстой харахад ч эвгvй, шал далжигануур, хаана ч долигоноод явж байэ мэднэ хэхэхэхэ

[ Хариулах ]

Зочин
Мэдрэлгvй байсан байна да та тэнэг, Энхбат ёстой харахад ч эвгvй, шал далжигануур, хаана ч долигоноод явж байж мэднэ хэхэхэхэ

[ Хариулах ]

Зочин
ЯГ YНЭН ЭНХБАТ БОЛ ХУДАЛДАГДСАН УРВАГЧ

[ Хариулах ]

Зочин
Д.Энхбат бол Ху намын тагнуул. Ногоон намын Бумялагч,Арслан нарыг дарж байх даалгавартай.

[ Хариулах ]

Зочин
ха ха ха. С.Баяр Д.Энхбатын тагнуул юм биш vv? Бас Ц.Нямдорж Л.Гvндалайгийн тагнуул. Ха ха ха. Хачин хачин гаргалгаа vvсэх нь ээ

[ Хариулах ]

Зочин
Тэнэгт битгий анхаарлыг өөр тийш нь сарниулах гэж оролд доо, vнэн илэрлээ гээд чаддаг юм бол vхчихдээ, хэхэ

[ Хариулах ]

Зочин
Тэнэгт битгий анхаарлыг өөр тийш нь сарниулах гэж оролд доо, vнэн илэрлээ гээд чаддаг юм бол vхчихдээ, хэхэ

[ Хариулах ]

Зочин
Тэнэгт битгий анхаарлыг өөр тийш нь сарниулах гэж оролд доо, vнэн илэрлээ гээд чаддаг юм бол vхчихдээ, хэхэ

[ Хариулах ]

Зочин
Enhbat eks komunist gedgig erhem busgui medeegui yum uu?Hu namin gar urt ted onoodor AN-g eks komunist boloh Gonchigdorj ,Bayartsogt naraar avsalj baigaag harahgui baina u?Hu nam mongolin horsnoos alga bolson tsagt mongol uls hugjino!

[ Хариулах ]

Зочин
Байгалаа сүйтгэснээс болж бид их юм амсана даа. Зах зухаас нь бид амсаж хорт хавдараар л өчнөөн хүмүүс өнгөрч байгаа биз дээ. Агаарын бохирдол байгаль тэнцвэргүй болсноос. Эх болсон эх дэлхийгээ сүйтгэснээс их хор амсана гэдэг шүү

[ Хариулах ]

Зочин
ene nuhur uuruu tagluul hu namiin buunii nuhui ba

[ Хариулах ]

Зочин
Би энэ намын гишvvн байна. Саруул аа, Арчаагvй аргаа барсан л ярилцлага харагдаж байна. Ногоон нам гэж байдаг гэж дуулснаас биш, Энхбат гэдэг хvн гарч ирж л сvvлийн vед нэр нь овоо дуулдаж байна. Тэрнээс энэ тэнэг хvvхэний хийсэн бvтээсэн олон зөвшөөрөгдсөн ажил нь юу байгаа юм бол? миний дуулснаар бол энэ хvvхэн өмнө нь ногоон нам гэдэг нэрээрээ л гаднаас тусламжийн мөнгө, санхvvлжилт авч чимээгvйхэн л идэж ууж сурсан занг нь нэг шударга хvн орж ирээд тасалчихаар л бачуураад vхэх нь л дээ. Чадахгvй юмаа орхиж бай л даа. Бас нэг юм хэлэхэд тэр ногоон намд чинь Датаком -н хэдэн хvн байдаг болоод команын нам болчлоо гээд байгаа юм бэ? Тэр компанийн 3 хан л хvн зvгээр л жирийн гишvvн шvv дээ. Чи бvртгэл юмнуудаа хар л даа....

[ Хариулах ]

Зочин
Enhbatiig shudarga gej baigaa bol Irgenii holboonii hog l biz...

[ Хариулах ]

Зочин
Saruul aa!Chamd bayarlalaa.Zorison uil heregee sain buteegeerei!Amjilt Amjilt Amjilt husye!Chi tanihgui ch chamaig demjdeg olon humuus baigaa shuu.Setgeleer bitgii unaarai daichin ohin min!

[ Хариулах ]

Зочин
Naad zah ni Elbegee shig bai. "Bi ter temtsliig zohion baiguulj chadaagui dee haramsdag" gej helsen baina. Zoritoi, ard tumnee boddog ulstorch iim l baidag.

[ Хариулах ]



Зочин
Saruul aa, saruul.Odoo bolno, taivshir.

[ Хариулах ]


Зочин
harin tiin. odoo naad huuhnuudiin shaldar buldar heruul gomdloo bolimoor yum, tiim l surhii namtai, tendee tegeed surhii bair suuritai bsan yum bol ochnoon olon jil haana yu hiij yavsan yum be? Ter tom nam chine anir ch ugui bsan biz dee, Enhbat chadchihlaa, chamd bol hohi ni l gj helne. Uuriiguu ichihgui temtsegch gechihjee. Baasan avgain araas zamnah geed baigaa yumuu daa

[ Хариулах ]



Зочин
За за. Одоо ер нь сонин сонин юм гарч ирэх нь ээ. Гайгvй явах гэсэн нэгнээ араас нь чангаадаг тамын тогооны vлгэрээр замнаж байх шив. Энхбатад энэ Саруул гэж нэг хар энергитэй хиймэл дагуул vvссийн биз дээ. За тэгээд муулаад бай, гоочлоод бай, доромжлоод бай. Тэгээд эцэст нь "ногоороогvй" Энхбат ч vгvй, "ногоорсон" Саруул ч vгvй болж vлдэх вий.

[ Хариулах ]


Зочин
Hewleliin baga hural deer shireegee balbaad suuj bgaag n harwal yer n nileen syndromtoi bairiin hun baina lee

[ Хариулах ]

Зочин
Enhbatiin buunii nohoinuud ajildaa orjee. Ta nar shuumjilsen buhnii namnaad yaahiin. Enhbatin nuur tanigdana daa, tun udahgui.

[ Хариулах ]

Зочин
uu Buunii muur bish baisan yum uu

[ Хариулах ]

Зочин
Enhbatiin buunii nohoinuud ajildaa orjee. Ta nar shuumjilsen buhnii namnaad yaahiin. Enhbatin nuur tanigdana daa, tun udahgui.

[ Хариулах ]

Зочин
Yнэнийг нь л хэлсэн байнаш дэ, боож vхэх нь vv, Энхбат чинь харваас нэг далжганасан хиймэл дvр төрх vзvvлбэр. Тэрнээс бас юу гарна гээд бодчихоов дээ хөөрхийс. Ахиад бvр сайн vнэнийг нь бллж vхтэл нь хэлээд өгээрэй.

[ Хариулах ]



Зочин
Yariulaad baival oor ch olon uchir ni oldohgui zuiliig yarih ni baina shuu

[ Хариулах ]


Зочин
Bas neg Baasan

[ Хариулах ]


Зочин
Ялгаж салгаж хар даа,

[ Хариулах ]

Зочин
yalgaagui bainoo

[ Хариулах ]

Зочин
Харин ч Баасангийн тэмцлийн үр дүн харагдаж байна шүү. Ахмадынхан байртай болж бна. МӨнгөө авч бна. Ахмадын байр, ерөнхийлөгч Энхбаярын авсан Хэвлэлийн байртай зэрэгцээд нураагагүй байж л байна. Цаашаа тэмцээд байх хэрэгтэй. Амжилт Баасан болон түүнийг дэмжигчид

[ Хариулах ]



Зочин
Энхбат бол гадна талдаа намбалаг хий хоосон дvр эсгэсэн хvн. Энэ хvн бол нvдний хөдөлгөөн амны хэлбэр нь тогтворжоогvй. Зальтай хуурамч нvдтэй сайн ажиглаарай. УИХ-д Энхбат, С. Оюун хоёр захиалгаар орж ирсэн нь vнэн. Магнай, Батзандан,Жаргалсайхан нарыг энэ хvн л балласан. Яагаад гол охион байгуулагч энэ хvний барьж хорихгvй байна вэ гэдэг нь сонин, анхаарал татсан асуудал

[ Хариулах ]


Зочин
Оюун гэж ёстой хумсаа нуусан муур шиг, Баярт навс даруулсан одоо хаана ч байхгvй хараарай, хумсаа нуучихаад араар хутган vймvvлэгч, нэг юу ч vзээгvй буруу сэхсэн эрлийз, зэвvvн шvv, нэг сайдын суудал хальт аваад л vзээгvйгээ vзэж vхэр цам харайгаад л финиш хэхэ

[ Хариулах ]

Зочин
Ах нь vхээд л тэр далбаан дор гарч ирсэн, өөрөө ингэхэд хэн бэ? тэрнийг одоо болтол хvн нэг их сонирхоогvй яагаад гэвэл ахын нь л vлдээсэн сөр байсаар байсан одоо өөрөө баллаад дуусгалаа да, Саруулын дэргэд бол юу ч биш ээ

[ Хариулах ]

Зочин
Ах нь vхээд л тэр далбаан дор гарч ирсэн, өөрөө ингэхэд хэн бэ? тэрнийг одоо болтол хvн нэг их сонирхоогvй яагаад гэвэл ахын нь л vлдээсэн мөр байсаар байсан одоо өөрөө баллаад дуусгалаа да, Саруулын дэргэд бол юу ч биш ээ

[ Хариулах ]

Зочин
Оюун гэж ёстой хумсаа нуусан муур шиг, Баярт навс даруулсан одоо хаана ч байхгvй хараарай, хумсаа нуучихаад араар хутган vймvvлэгч, нэг юу ч vзээгvй буруу сэхсэн эрлийз, зэвvvн шvv, нэг сайдын суудал хальт аваад л vзээгvйгээ vзэж vхэр цам харайгаад л финиш хэхэ

[ Хариулах ]

Зочин
Оюун гэж ёстой хумсаа нуусан муур шиг, Баярт навс даруулсан одоо хаана ч байхгvй хараарай, хумсаа нуучихаад араар хутган vймvvлэгч, нэг юу ч vзээгvй буруу сэхсэн эрлийз, зэвvvн шvv, нэг сайдын суудал хальт аваад л vзээгvйгээ vзэж vхэр цам харайгаад л финиш хэхэ

[ Хариулах ]



Зочин
Энхбат бол гадна талдаа намбалаг хий хоосон дvр эсгэсэн хvн. Энэ хvн бол нvдний хөдөлгөөн амны хэлбэр нь тогтворжоогvй. Зальтай хуурамч нvдтэй сайн ажиглаарай. УИХ-д Энхбат, С. Оюун хоёр захиалгаар орж ирсэн нь vнэн. Магнай, Батзандан,Жаргалсайхан нарыг энэ хvн л балласан. Яагаад гол охион байгуулагч энэ хvний барьж хорихгvй байна вэ гэдэг нь сонин, анхаарал татсан асуудал

[ Хариулах ]


Зочин

ч нэг муу
байж тун

юм
л
юм даа.



АН 2-ыг бас
авсан байх шүү. За тэр
нь ч дээ.

[ Хариулах ]


Зочин
Үнэн л юм хэлсэн байна шүү дээ. Германд боловсрол эзэмшсэн эх орноо гэсэн хүүхэн бна лээ. Үзмэрч Ванга болон Ностардамус зөгнөхдөө газар усаа сүйтгэснээс болж гяслан болж үгүйрэл ядууралд хүрнэ. 2010 он гэхэд мэдэрч эхэлнэ гэж бичсэн бн лээ. Мал л биш юм бол ирээдүйгээ бодоцгооё л доо. Газар байгал дэлхийгээ аварцгаая. Алт мөнгө юу юм бэ . Эрүүл саруул байя л даа. Та минь ээ. Энэ хүүхэн үнэхээр зөв ярьж байна шүү дээ

[ Хариулах ]


Зочин
saruul aa bolij yz. eeree chi ariin xaalgaar l ix surguulid bas ajild orj baisan biz dee. tolgoi muutai xeruulch, eeree end tend daljignasan l oxin baisan biz dee. xezee iim shudraga bolson um be. enxbat chamaig gol gargasan um baina l daa, xe xe.

[ Хариулах ]

Зочин
enhbat uu, hen hezee ariin haalgaar oruulsniig ni barimttai hel dee! enhbat harin diplomiin ajlaa hund arhi uulgaj baigaad bichuulsen barimt bii shuu!

[ Хариулах ]



Зочин
Saruulaa chamaig bolon tanai hudulguuniihund Mongoliin ard tumen ih itgel naidvar tavij baigaa shuu.Ard tumen unenii tuluu buhniig demjine.Uunees hoish holbogdoh e-mail hayg utas dansanii dugaaraa bichij baihiig husie.Odoo l bid bosoj temtsehgui bol harsaar baital bidnii nuden deer Mongol Hyatad bolon huvirch bna.Mongoloo gesen zurh setgeltei huh tolboton buriig negden nyagtarch temtsehiig urialj baina.Manduhai tsetsen hatan shig ohid busguichuudtei,Manlai baatar Damdinsuren shig erleheg zorigtoi huvguud zaluuchuudtai Mongolchuud bid Hyatad shaahaig doloono gej baihgui.

[ Хариулах ]


Зочин
shal medrel huuhen be? uuruu devshsen yum uu? Za neg Enhbat Oyun hoyortoigoo baigaa ni ikh yum. Hun buhen luu uscheed l. Bum yalagchiin gar hul l baina dag. Bum-yalagch chini jinhene Na. Enkhbayariin hun sh dee. Dallasan gazar ni daldaganaad hehehe.

[ Хариулах ]


Зочин
За да, мэдэхгvй юм байна до. Монголыг хөгжvvлэх, Дэлхийн банк, ОУВС-н луйварчдын гараас гарах ганц зөв зам бол Төрийн эргэлт хийх л vлдэж дэ. Бид олон жил ярилаа, амьдрал сайжрахгvй л байна. Пеночед төрийн эргэлт хийж, цэргийн дэглэм тогтоосон нь өнөөгийн Чил улсын хөгжлөөс харж болно. Тухайн vед Пеночедийн дэглэмийн vед 10000 хvний амь vрэгдсэн хэдий ч одоо Чили улс хөгжлийн зөв гольдролдоо орсон. Тэгэхээр төрийн эргэлт хийж, Монгол улсаа бvтнээр авч vлдэх хэрэгтэй. Монголчууд ташуураа бариад боссоход хэцvv дэ. Yvнийг эрлийз М.Энхсайхан мэдэж байгаа болов уу. 9 vеэр нь шийтгэнэ дээ.

[ Хариулах ]


Зочин
Enhbat nogoon bish, ter bol unen. Shuumjilsen huniig araandaa zuudag. Magnaig araandaa zuugaag horloson ni unen. Oortei ni zoroldson buhniig horlodog ni unen.

[ Хариулах ]


Зочин
ерөнхийлөгч Энхбаяр маягийн хүн л дээ

[ Хариулах ]

Зочин
ерөнхийлөгч Энхбаяр маягийн хүн л дээ

[ Хариулах ]

Зочин
ерөнхийлөгч Энхбаяр маягийн хүн л дээ

[ Хариулах ]



Зочин
ингээд л бие биенээ хэмлээд байх ямар шаардлага байнаа. эвлэлдэн нэгдэж гарц хайх аргаа шийдэх цаг атал хэдэн биенийхээ дундуур хар муур гvйлгэцгээгээд байх юм. ингээд байвал ногоон могоон өнгөний хольцгvй дан ганц улаан өнгө ноёрхохвий.

[ Хариулах ]


Зочин
Estoi teneg hvvhen ...yum l bol hewleliin hural hiilgeed l...od boloh geed bvr ydchihsan...setgvvlchid ch bas iim sindromtoi hvmvvsiig dandaa gargaj bhaas bas haaya tatgalzaj bh heregtei shtee...

[ Хариулах ]